|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
100. rocznica Pokoju Ryskiego
|
Pokój Ryski, czyli zmarnowane zwycięstwo.
Naród polski zmęczony wieloletnimi zmaganiami wojennymi, grabieżami przetaczających się armii, szerzącymi się epidemiami i głodem, z ulgą przyjął wiadomość o zakończeniu wojny. Tymczasem dla Polaków myślących kategoriami polskiej racji stanu Traktat Ryski, to po prostu zmarnowane zwycięstwo. Przefrymarczyli je ludzie Dmowskiego, zaślepieni jego doktryną polityczną i chorobliwą niechęcią do Marszałka.
18 marca 1921 podpisano w Rydze traktat pokojowy kończący wojnę polsko-radziecką 1919–1920. Oznaczał on przede wszystkim klęskę idei federacyjnej krajów międzymorza – ze szczególną rolą niepodległej Ukrainy – ustalał niekorzystnie dla Polski przebieg granicy oraz regulował inne sporne kwestie.
Marszałek Piłsudski dążący do integracji krajów międzymorza chciał stworzyć łańcuch państw buforowych pomiędzy Polską, a Rosją Sowiecką, tak aby państwa te stanowiły naturalną przeszkodę podczas ewentualnego ataku sowietów na nasz kraj. Niestety poparcie sojuszników (Ukrainy i Białorusi) okazało się zbyt małe i Polska nie była w stanie tego celu samodzielnie osiągnąć. W tej sytuacji nie pozostawało nic innego, jak walka o jak najbardziej korzystne granice zbliżone do granic przedrozbiorowych.
Niestety dominującą rolę w rokowaniach polsko-sowieckich odegrali – wybierani w większości przez sejm - ludzie Dmowskiego, w tym przewodniczący komisji spraw zagranicznych w polskim sejmie, a zarazem członek polskiej delegacji Stanisław Grabski . Jako jeden z liderów endecji i przeciwnik koncepcji federacyjnej Józefa Piłsudskiego doprowadził do wytyczenia polsko-sowieckiej linii zawieszenia broni (która następnie stała się podstawą linii granicznej) w odległości 20–30 km na zachód i północny zachód od Mińska. Ludzie Dmowskiego przyjęli, że nie należy walczyć nawet o te terytoria, gdzie Polacy byli bardzo liczni, ale stanowili mniej niż 50% całej ludności. Wszystko po to, by w całej populacji kraju udział ludności polskiej nie spadł poniżej umownej granicy 65%.
Sowietom zależało zaś przede wszystkim na zablokowaniu zabójczo groźnej dla nich koncepcji Marszałka tworzenia niepodległych państw sfederowanych z Polską, a szczególnie na utrzymaniu Ukrainy w granicach swego imperium. Dla osiągnięcia tego celu skłonni byli na daleko idące ustępstwa terytorialne.
Polska delegacja zdominowana przez ludzi Narodowej Demokracji nie tylko zmarnowała ten aspekt negocjacyjny, ale nawet nie kiwnęła palcem w sprawie obwodu mińskiego gdzie (cytując Grabskiego) „były duże wpływy polskiej cywilizacji”. Polacy kontrolowali miejscowy samorząd, dominowali wyraźnie w wyższych warstwach społeczeństwa. Jednak, bez żadnej walki zgodzono się, by ich mieszkańcy pozostali pod butem morderczego reżimu. Poza kordonem granicznym pozostały zatem dziesiątki polskich miast, miasteczek i wiosek, w tym także słynny Kamieniec Podolski z liczną ludnością polską (zresztą do dziś żyje tam sporo Rodaków).
W rezultacie na terenach na wschód od granicy określonej w traktacie, mimo prób ekspatriacji, pozostało według różnych szacunków od 1,2 do 2 mln Polaków. Kilkaset tysięcy z nich zamordował lub zesłał na Syberię Stalin, w ramach Operacji Polskiej NKWD w latach 1937-38.
Traktat przewidywał także zwrot Polsce zrabowanych dzieł sztuki oraz wypłatę tytułem rekompensaty kwoty 30 mln rubli w złocie (według cen z roku 1913). Do dziś strona rosyjska nie wypełniła tego zobowiązania.
Wojciech Orawiec
Bibliografia:
1. Stanisław Grabski, Pamiętniki, t. 2, Czytelnik, Warszawa 1989.
2. Marek Rezler, Polska niepodległość 1918, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2018.
3. Wilkipedia
|
|
« powrót
|
|
|
drukuj »
wyślij znajomemu »
ilość wyświetleń: 1431
|
|
|
Stosując pliki cookie (tzw. ciasteczka), staramy się zapewnić komfort korzystania z naszego serwisu, polegający na uwzględnieniu zapamiętanych preferencji użytkownika co do przeglądanych treści i na spersonalizowaniu wyglądu witryny. Przechodząc "dalej" akceptują Państwo otrzymywanie plików cookie z naszego serwisu . Ustawienie to mogą Państwo zmienić w narzędziach przeglądarki.
30687241 odwiedzin od 2007-02-06
|